Po ponad dwóch latach przerwy, powrócił 5-procentowy VAT na żywność. Pomimo obietnic sieci dyskontów o niepodnoszeniu cen, małe sklepy detaliczne mogą stanąć w obliczu znacznych trudności.
Sytuacja na rynku handlu detalicznego nie jest łatwa, a zaległości finansowe rosną. Według danych Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor i bazy BIK, podmioty zajmujące się detalem żywnościowym miały na koniec lutego br. 884 mln zł nieuregulowanych zobowiązań. Sklepy mięsne i owocowo-warzywne stanowiły większość zadłużenia. Cały sektor handlu detalicznego zmagał się z rekordowymi 3 mld zł przeterminowanych długów.
Z końcem marca wygasło rozporządzenie, które zwalniało produkty spożywcze z VAT-u. Od 1 kwietnia stawka VAT na żywność wynosi znowu 5 proc. Na liście produktów objętych tą stawką znajdują się mięso, ryby, mleko, jaja, warzywa, owoce, zboża, a także niektóre preparaty żywieniowe dla niemowląt i dzieci.
Sieci dyskontowe, choć zapewniają klientów o braku podwyżek cen, mogą nadal prowadzić zażartą konkurencję. Niemniej jednak, małe sklepy detaliczne stają się coraz mniej konkurencyjne. Według głównego analityka BIG InfoMonitor, dr. hab. Waldemara Rogowskiego, wielkie sieci handlowe zdobywają coraz większy udział w rynku, a liczba małych sklepów systematycznie maleje.
Liczba sklepów w Polsce spadła poniżej 370 tys. na koniec 2023 roku, z czego głównie zniknęły te najmniejsze. Sieci handlowe, takie jak Żabka, wciąż się rozwijają, otwierając nowe placówki. Jednakże, małe sklepy detaliczne odczuwają skokowy wzrost kosztów, w tym podwyżki cen energii i gazu oraz wzrost cen produktów.
Niemniej jednak, nie tylko małe sklepy mają trudności. Sieci handlowe również muszą zmierzyć się z rosnącymi kosztami działalności, co ostatecznie może prowadzić do wzrostu cen produktów. Ponadto, raport Dun & Bradstreet wskazuje, że polscy przedsiębiorcy handlu detalicznego są najmniej optymistycznie nastawieni wśród wszystkich rynków europejskich.
Sygnały ostrzegawcze płyną również z danych dotyczących zaległości finansowych w sektorze. Wśród firm zajmujących się sprzedażą detaliczną żywności i napojów, zaległości wzrosły o 19 proc. do 229,4 mln zł na koniec lutego br. Problemy finansowe mają także szersze sklepy detaliczne, ale w mniejszym stopniu niż małe, niezależne placówki.
Wniosek jest jednoznaczny: powrót 5-procentowego VAT na żywność ma poważne konsekwencje dla całego sektora handlu detalicznego w Polsce. Dla małych sklepów może to oznaczać jeszcze większe trudności w utrzymaniu się na rynku, podczas gdy sieci handlowe będą kontynuować swoją ekspansję kosztem mniejszych graczy.
Raport Dun & Bradstreet: Global Optymism Business Insights. Polscy przedsiębiorcy w II kwartale br. uzyskali 54,9 pkt, co jest najgorszym wynikiem wśród wszystkich rynków europejskich w branży handlu detalicznego.
