Proces wychowywania dziecka to fascynująca podróż. Każdego dnia przynoszą nowe wyzwania, nie wiedząc, co przyniesie jutrzejszy dzień lub z czym będziemy się mierzyć za tydzień, miesiąc, czy rok…
Już samo doświadczenie ciąży i porodu stanowi ogromne wyzwanie dla rodziców, a opieka nad niemowlęciem niesie ze sobą wiele radosnych, ale także trudnych chwil. Przygotowując się do rodzicielstwa, rodzice sięgają po różnorodne źródła informacji: książki, poradniki, czasopisma, blogi poświęcone tematyce opieki nad dziećmi, ich zdrowia i rozwoju. Dodatkowo, doświadczenia babć, cioci i przyjaciółek wprowadzają własne metody radzenia sobie z płaczem, chorobami czy odzwyczajaniem od smoczka.
Spektrum Autyzmu
Jednak czasem pojawiają się sygnały, które niepokoją rodziców, czytających artykuły o rozwoju dzieci, lub obserwujących rozwój dzieci ich bliskich. Dziecko może nie wydawać pełnych zdań lub używać tylko kilku słów. Zmartwienie może budzić również brak zainteresowania otaczającym światem, brak radości na widok rodziców, czy brak nawiązywania kontaktu wzrokowego z dorosłymi czy innymi dziećmi. Wówczas pojawiają się pierwsze pytania: czy to autyzm? Nawet zabawy dziecka mogą wzbudzać zaniepokojenie. Maluch może bawić się sam lub preferować schematyczne, zawsze takie same zabawy. Dla obserwatora może to wydawać się “dziwne”, na przykład kręcenie kółkami auta, układanie zabawek w szereg, czy zabawa przedmiotami w sposób niewłaściwy. Powtarzanie słów jak echo to kolejny niepokojący sygnał, łatwo dostrzegalny podczas interakcji z dzieckiem. Dzieci uczęszczające do przedszkola mogą wykazywać trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych, izolować się, płakać, być agresywne wobec innych dzieci lub samego siebie. Nauczyciele przedszkolni są często pierwsi, którzy dostrzegają pierwsze niepokojące objawy autyzmu u dziecka, gdyż to dziecko może wyróżniać się w zachowaniu w grupie. Nauczyciele są również przeszkoleni do pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych i dokonują obserwacji początkowej we wrześniu i październiku oraz końcowej na koniec roku przedszkolnego.
Rola Nauczycieli i Wizyty w Poradni
W sytuacji, gdy nauczyciel zauważy niepokojące zachowanie dziecka w grupie, powinien porozmawiać o tym z rodzicami i zasugerować wizytę z dzieckiem w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w swoim regionie. Nawet jeśli dziecko jeszcze nie uczęszcza do przedszkola, rodzice mogą samodzielnie skonsultować niepokojące objawy w placówce. W poradni specjaliści, tacy jak pedagogowie, psychologowie czy logopedzi, przeprowadzą badania dziecka w kierunku spektrum autyzmu. W trakcie wizyty dziecko będzie oceniane pod kątem różnych aspektów, a rodzice otrzymają profesjonalne wsparcie. Odpowiednie diagnozy i badania wzroku czy słuchu są kluczowe, a pełna ocena uwzględnia także szczegółowy wywiad z rodzicami na temat ciąży, porodu, rozwoju dziecka, chorób itp. Na tej podstawie Poradnia może wydać opinię o potrzebie Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka lub Orzeczenie o niepełnosprawności.
Autyzm – Podejście i Wsparcie
Rodzice, dowiadując się o diagnozie autyzmu u swojego dziecka, często odczuwają dezorientację, lęk i poczucie winy. Zaczynają szukać przyczyn tego zaburzenia, zastanawiając się, czy mogli zauważyć pierwsze symptomy wcześniej. W tym kontekście wymieniają różne czynniki ryzyka, takie jak zaawansowany wiek rodziców, komplikacje w czasie ciąży, przyjmowanie leków przez matkę, zaburzenia metaboliczne, urazy okołoporodowe czy czynniki genetyczne. Niemniej jednak, do dzisiaj nie ma jednoznacznych badań wskazujących na jedną przyczynę autyzmu. W takiej sytuacji, kluczową rolę odgrywa skupienie się na odpowiednich terapiach dla dziecka, aby umożliwić mu lepsze funkcjonowanie w przyszłości, zarówno w szkole, jak i w dorosłym życiu. Zaburzenia ze spektrum autyzmu nie są chorobą, a zatem nie można ich wyleczyć, jednak prawidłowa terapia pozwala dziecku lepiej funkcjonować w społeczeństwie.
Historia i Przebieg Badań nad Autyzmem
Autyzm nie jest nowym zjawiskiem, a jego obserwacje sięgają połowy XX wieku w Stanach Zjednoczonych. To tam w 1943 roku Leo Kanner, amerykański lekarz psychiatra, jako pierwszy wyodrębnił i opisał grupę dzieci, których objawy nie pasowały do wcześniej znanych kryteriów diagnostycznych. Jego prace stanowiły początek badań nad spektrum autyzmu. Podobne obserwacje dokonał również Hans Asperger, austriacki lekarz psychiatra, w 1944 roku. Odkrycia te legły u podstaw badania spektrum autyzmu, a symptomy opisane przez Kannera obejmują izolację dziecka, konieczność stałości otoczenia, niemożność interakcji społecznych, stereotypowe i powtarzające się czynności, trudności w komunikacji i mechanizmy powtarzalnego zapamiętywania.
Podsumowanie
Rodzice, którzy dowiadują się o autyzmie u swojego dziecka, doświadczają różnych emocji i często szukają przyczyn tego zaburzenia. Jednak zrozumienie, że autyzm nie jest chorobą lecz spektrum zaburzeń rozwojowych, pozwala skupić się na terapii, wsparciu i edukacji, aby dziecko mogło jak najlepiej funkcjonować w społeczeństwie. Współczesne badania i podejście do autyzmu umożliwiają coraz skuteczniejsze działania wspierające dzieci i rodziny dotknięte tym spektrum.
