Szacuje się, że w ostatnich latach odsetek dzieci cierpiących na krótkowzroczność stale rośnie, osiągając poziom 20% w populacji polskich dwudziestolatków. Według danych GUS i statystyk Ministerstwa Zdrowia, problemy z widzeniem dotyczą około połowy dzieci w wieku szkolnym w naszym kraju. Pandemia koronawirusa również wpłynęła na tę sferę – ograniczenia spowodowały wyłączenie wielu tradycyjnych form rozrywki, co w wielu przypadkach skutkowało nadmiernym korzystaniem przez dzieci z urządzeń multimedialnych. Dodatkowo, nauka zdalna nie tylko wiąże się z długotrwałym spędzaniem czasu przed monitorem komputera, ale także uniemożliwia nauczycielom wykrycie nieprawidłowych zachowań uczniów związanych z pojawiającymi się wadami wzroku. Na co zatem należy zwrócić uwagę? Kiedy należy odwiedzić lekarza?
Sprawdź, kiedy udać się z dzieckiem do okulisty
Obecnie wiele dzieci doświadcza trudności z nauką, problemów w kontaktach z rówieśnikami, nadmiernego zmęczenia czy nagłych bólów głowy, co może być sygnałem dla rodziców, że warto zbadać wzrok swojego dziecka. Wzrost dostępności nowoczesnych technologii, dodatkowo przyspieszony przez pandemię koronawirusa, sprawił, że coraz więcej maluchów już w wieku dwu i trzech lat korzysta z urządzeń multimedialnych. Okazuje się, że narzędzia te, które miały ułatwiać komunikację, dostarczać rozrywki i rozwijać zainteresowania, mają negatywny wpływ na wzrok dzieci.
Narasta problem krótkowzroczności u dzieci, szacuje się, że dotyczy ona 20% polskich dwudziestolatków. Dane Głównego Urzędu Statystycznego i Ministerstwa Zdrowia wskazują, że około połowa dzieci w wieku szkolnym w Polsce ma problemy z widzeniem. Światowa Organizacja Zdrowia zidentyfikowała walkę z krótkowzrocznością jako jedno z najważniejszych wyzwań. Problem ten dotyka coraz młodsze dzieci, zwłaszcza w Azji Wschodniej, gdzie noszenie okularów przez wszystkie dzieci w klasie stało się powszechne. Przewiduje się, że w ciągu najbliższej dekady problem krótkowzroczności będzie coraz bardziej powszechny, a według WHO w 2050 roku aż 6 miliardów ludzi na świecie będzie na nią cierpieć. W niektórych regionach, takich jak Londyn, ponad 30% dzieci ma krótkowzroczność, a na całym kontynencie europejskim wskaźnik ten rośnie średnio o 1% rocznie. Szacuje się, że u dzieci wada wzroku pogłębia się o około 0,5 dioptrii rocznie.
Globalny problem
Występowanie wad wzroku może mieć różne przyczyny, takie jak choroby oczu, czynniki genetyczne, środowiskowe oraz związane z wiekiem. Jednak głównym czynnikiem przyczyniającym się do tych wad są ekrany i monitory. Niewłaściwe korzystanie z urządzeń multimedialnych może mieć poważne konsekwencje. Przykładem jest oglądanie bajek na smartfonie, skupianie uwagi na telefonie podczas jazdy w wózku, jedzenie posiłków w restauracji lub podróżowanie samochodem. Dzieci często uzależniają się od sztucznego światła emitowanego przez urządzenia multimedialne, a przerwy od ekranu, które są zarządzane przez rodziców, stają się rzadkością. Eksperci podkreślają, że to rodzice są najlepiej w stanie rozpoznać, kiedy ich dziecko może mieć problemy z prawidłowym widzeniem i zwrócić uwagę na odpowiednie oznaki.
– Uwagę dorosłych powinny zwrócić konkretne zachowania, takie jak zezowanie, mrużenie oczu przy patrzeniu w dal, zaczerwienienie i podrażnienie oczu, bóle głowy, a nawet problemy z koncentracją. Głównym symptomem niewłaściwego rozwoju i zaburzeń wzroku jest też zbyt bliskie siadanie przed telewizorem czy maksymalne zbliżanie do twarzy ekranów telefonów komórkowych, tabletów czy laptopów, bądź siadanie zbyt blisko monitora. Zaniepokoić może też ciągłe przechylanie głowy u dziecka, które instynktownie będzie w ten sposób poszukiwało utrzymania obuocznej ostrości widzenia – tłumaczy lek. med. Oxana Borissova, założycielka Wrocławskiej Kliniki Eye Laser Center – Centrum Dobrego Wzroku, specjalistka chorób oczu oraz leczenia dziecięcych wad wzroku.
Nauka zdalna
Pandemia koronawirusa, która miała ogromny wpływ na edukację szkolną i znacząco ograniczyła zajęcia w przedszkolach, sprawiła, że opiekunowie i nauczyciele rzadziej są w stanie zauważyć potencjalne nieprawidłowości związane z wadą wzroku u dzieci podczas ćwiczeń w salach lekcyjnych. Zdaniem okulistów, istnieje kilka sygnałów, na które warto zwrócić uwagę. Jednym z nich jest zbliżanie się zbyt blisko do twarzy i oczu podczas czytania lub kolorowania. Może to powodować trudności w rozpoznawaniu obrazków i kształtów postaci lub przedmiotów. Innym sygnałem jest nieodpowiedni dobór kolorów kredek, co może wpływać na problemy z widzeniem barw i ostrością wzroku. Z uwagi na zmniejszoną obecność nauczycieli i opiekunów w salach lekcyjnych, rodzice powinni być bardziej czujni i zwracać uwagę na takie oznaki.
Istotna obserwacja
Właśnie dlatego tak bardzo ważna jest obserwacja maluchów w wielu sytuacjach na ich wczesnym etapie rozwojowym. Okuliści podkreślają jasno, że w ciągu zaledwie kilku godzin przyglądania się zachowaniom i czynnościom swojego dziecka, chociaż rodzic nie jest sam w stanie wstępnie stwierdzić czy organy wzrokowe malucha rozwijają się prawidłowo. – Zawsze warto udać się do specjalisty i przeprowadzić szczegółowe badania. Konsultacje okulistyczne w wieku 1 roku, 3, 5-6 lat i wywiad lekarski pozwolą na dopasowanie rodzaju leczenia, a w wielu przypadkach szybko podjęte zabiegi uchronią dzieci przed występowaniem wady w życiu dorosłym. Zwłaszcza, że w ciągu najbliższej dekady takich małych pacjentów z powodu zmiany naszego trybu życia zapewne będzie przyjmować coraz więcej – mówi Oxana Borissova, lekarz okulista Wrocławskiej Kliniki Eye – Laser Center.
Długotrwałe korzystanie z komputera, monitorów i smartfonów ma negatywny wpływ na zdolność widzenia, co z kolei prowadzi do wzrastającej liczby przypadków krótkowzroczności u coraz młodszych dzieci. W niektórych poradniach medycznych już u dzieci w wieku przedszkolnym czy nawet żłobkowym stwierdza się tego rodzaju problemy. Aby zapobiec wystąpieniu tych schorzeń w późniejszym życiu, zaleca się poddanie dzieci w wieku szkolnym specjalistycznym zabiegom, które można bezpiecznie przeprowadzać.
Dedykowane leczenie
Nowoczesna dziedzina okulistyki oferuje szeroki zakres bezpiecznych i spersonalizowanych zabiegów oraz operacji korygujących wady wzroku. Metody te obejmują zarówno zabiegi laserowe, jak i chirurgiczne. Jedną z innowacyjnych i nieinwazyjnych metod korekcji krótkowzroczności jest ortokorekcja, która może być stosowana u dzieci już od 9-10 roku życia. Podczas tego typu terapii, mały pacjent nosi specjalne twarde soczewki ortokorekcyjne na noc, które zmieniają kształt rogówki, skutkując korektą wady wzroku. Tempo poprawy zależy od indywidualnych predyspozycji i reakcji rogówki na soczewki ortokorekcyjne. Po skorygowaniu krzywizny rogówki, pacjent nie musi już nosić tradycyjnych soczewek kontaktowych lub okularów w ciągu dnia, zachowując jednocześnie dobrą ostrość wzroku.
Niewyleczone wady wzroku mogą prowadzić do wielu problemów. Dzieci z takimi schorzeniami są bardziej narażone na uczucie zmęczenia, mają trudności z przyswajaniem informacji i wiedzy oraz częściej mają problemy z koncentracją. Upośledzenie wzroku ma również istotny wpływ na rozwój społeczny i emocjonalny najmłodszych. Badania wykazują, że dzieci, które noszą okulary od wczesnego wieku, mają niższą pewność siebie, wolniej rozwijają zdolności fizyczne i motoryczne, a także napotykają trudności w nauce czytania i pisania. Laserowa korekcja wzroku stanowi trwałe rozwiązanie tego problemu, a jednorazowy wydatek na specjalistyczny zabieg zwraca się po kilku latach, dzięki oszczędnościom wynikającym z uniknięcia ciągłego zakupu nowych par okularów lub wymiany soczewek.
Jak w 3 krokach rozpoznać, że dziecko potrzebuje wizyty u okulisty?
Krok 1.
Zwróć uwagę na pozycję, jaką zajmuje Twoje dziecko przed monitorem. Nadmierne przybliżanie twarzy do ekranu komputera lub smartfona może być oznaką pojawiającego się problemu.Krok 2.
Oznaki, które powinny być alarmujące, to również zaczerwienie oczu i nadmierne zmęczenie u dziecka. Te symptomy wraz z nagłym bólem głowy, mogą być pierwszym sygnałem ostrzegawczym.Krok 3.
Nie wszystkie objawy są na tyle oczywiste, że od razu powiążemy je z wadą wzroku. Problemy z koncentracją oraz trudności w nauce mogą świadczyć o ewentualnych problemach z prawidłowym widzeniem.
