Do niedawna uważano, że echolalia u osób z autyzmem jest zjawiskiem negatywnym. Jednak najnowsze badania pokazują, że echolalia może odgrywać ważną rolę w komunikacji, pomagając w budowaniu mostów między dzieckiem a jego otoczeniem.
Co to jest echolalia?
Echolalia to powtarzanie sylab, słów lub zwrotów usłyszanych od innych osób, często z zachowaniem intonacji, wysokości głosu i tempa mowy. Może być natychmiastowa (bezpośrednia) lub opóźniona (pośrednia), czasami występująca po kilku dniach lub tygodniach. U małych dzieci jest to normalny etap rozwoju mowy, będący fundamentem przyszłych umiejętności językowych. U dzieci z autyzmem echolalia często nie zanika, a około 75-85% mówiących osób z ASD posługiwało się lub nadal posługuje się echolalią.
Echolalia jako narzędzie komunikacji
Najnowsze badania wskazują, że echolalia, zwłaszcza ta odroczona, pełni różne funkcje komunikacyjne:
- Nauka języka: Dzieci z ASD, podobnie jak osoby uczące się nowego języka, korzystają z powtarzania słów i zwrotów, aby je lepiej zrozumieć i zapamiętać.
- Zrozumienie komunikatów: Powtarzanie pozwala dzieciom analizować i utrwalać usłyszane informacje.
- Organizacja wiedzy: Echolalia pomaga dzieciom porządkować informacje i planować działania, np. „Dziś jest sobota, dziś nie idziesz do szkoły, do szkoły pójdziesz w poniedziałek”.
- Wyrażanie emocji: W trudnych sytuacjach echolalia może być sposobem na wyrażenie emocji, takich jak strach czy niepewność.
- Stymulacja: Powtarzanie znanych zwrotów może być formą samostymulacji, szczególnie gdy dziecko jest zmęczone lub znudzone.
- Nagradzanie się: Dzieci mogą powtarzać słowa pochwały, aby same siebie nagrodzić.
- Nawiązywanie interakcji: Echolalia może być sposobem na rozpoczęcie rozmowy lub podtrzymanie dialogu.
- Społeczny skrypt: Powtarzanie zapamiętanych zwrotów może pomóc dziecku zachować się odpowiednio w danej sytuacji.
- Wyrażanie potrzeb: Dzieci mogą używać echolalii do wyrażania swoich pragnień i potrzeb, np. „Chcesz kubek wody?” zamiast „Proszę o kubek wody”.
- Zabawa: Echolalia może również służyć jako zaproszenie do zabawy, np. „szukam” jako chęć zabawy w chowanego.
- Wskazywanie miejsc: Dzieci mogą używać echolalii do wskazywania miejsc lub rzeczy, które chcą, np. powtarzając slogan reklamowy sklepu, do którego chcą pójść.
- Zwracanie uwagi: Echolalia może służyć zwracaniu uwagi dorosłych na coś, co jest dla dziecka interesujące, np. „Patrz samolot” wskazując na coś innego.
Klucz do zrozumienia echolalii
Aby zrozumieć echolalię u dziecka z ASD, trzeba poznać jego potrzeby, zainteresowania i sposób reagowania. Obserwacja i interpretacja wypowiedzi w kontekście sytuacyjnym są kluczowe. Analiza echolalii może prowadzić do lepszego zrozumienia dziecka i budowania skutecznej komunikacji, co z kolei, przy wsparciu terapeutów, może rozwijać bardziej adekwatne werbalne i społeczne zachowania.
